σωκρατικοί ελάσσονες

Έτσι χαρακτηρίζονται όλοι εκείνοι που, κατά κάποιο τρόπο, ισχυρίστηκαν ότι στηρίζονται στη σωκρατική διδασκαλία, αλλά που υστερούν κατά πολύ από το μέγιστο όλων των σωκρατικών: τον Πλάτωνα. Εκτός από μερικές προσωπικότητες, όπως ο Ξενοφών και ο Αισχίνης από το Σφηττό, που έμειναν τόσο πιστοί στο δάσκαλο, αλλά που είναι και τόσο ασήμαντοι από την άποψη της πρωτότυπης σκέψης, και εκτός από μερικούς πιστούς φίλους (όπως π.χ. ο Κρίτων), με το χαρακτηρισμό «σωκρατικοί ελάσσονες» αναφέρονται κυρίως ο Φαίδων από την Ηλεία, ο Ευκλείδης από τα Μέγαρα, ο Αντισθένης από την Αθήνα και ο Αρίστιππος από την Κυρήνη, που ίδρυσαν αντίστοιχα, την ηλειακή*, τη μεγαρική*, την κυνική (*κυνικοί) και την κυρηναϊκή σχολή (*κυρηναϊκοί). Η κοινή αναφορά όλων αυτών των σχολών στη σωκρατική διδασκαλία είναι μάλλον αστήρικτη: στην ουσία πρόκειται για μερική και μονόπλευρη επανάληψη μερικών χαρακτηριστικών εκφράσεων του Σωκράτη, που αναμειγνύονται εκλεκτικά με άλλες φιλοσοφίες, κυρίως την ελεατική και τη σοφιστική. Γεγονός που δεν αποκλείει το ότι μερικές από τις σχολές αυτές, όπως η κυνική, απόχτησαν σημαντική ιστορική σημασία και άσκησαν ευρύτατη και μακροχρόνια επίδραση.